Top 10 grootste knaagdieren ter wereld

In deze top 10 bespreken we de grootste knaagdieren ter wereld, op basis van hun gewicht. We hebben ervoor gekozen om maximaal één soort per familie op te nemen, omdat er anders bijvoorbeeld vier net iets andere soorten stekelvarkens in deze top 10 zouden komen te staan.

De grootste muis, grootste rat en grootste cavia zijn overigens allemaal te klein voor deze top 10. De grootste muis ter wereld is waarschijnlijk de relmuis of zevenslaper, met een maximaal gewicht van net iets meer dan 200 gram. De grootste rat is de pas enkele jaren geleden ontdekte Bosavi bergwolrat, die meer dan anderhalve kilogram kan wegen, of de bonte reuzenschorsrat, die ongeveer net zo zwaar kan worden. De grootste cavia ter wereld is de gewone huiscavia of de relatief onbekende Cavia aperea; beide cavia’s kunnen een maximaal gewicht van ongeveer anderhalve kilo bereiken. Dat is echter nog lang niet voldoende om deze top 10 binnen te komen…

10. Cubaanse hutia (Capromys pilorides) – 4 tot 9 kilogram

Het tiende grootste knaagdier ter wereld is de Cubaanse hutia. Ze komen enkel voor in Cuba. Alhoewel ze eigenlijk omnivoor zijn eten ze meestal bladeren, bessen en boombast, slechts zo nu en dan afgewisseld met kleine insecten. Het is de grootste nog levende hutiasoort, maar in een ver verleden was dat wel anders. De inmiddels uitgestorven reuzenhutia zou tot wel 200 kilogram zwaar kunnen worden, hetgeen ruim twintig keer zoveel is als de grootste Cubaanse hutia.

9. Vlakteviscacha (Lagostomus maximus) – 5 tot 9 kilogram

De vlakteviscacha, soms ook wel gewone viscacha genoemd, is het grootste lid van de wolmuisfamilie. Ze komen voor in de bergachtige gebieden van Argentinië, Bolivia en Paraguay. Het zijn zeer sociale dieren, die vaak generaties lang en met groepen tot honderden individuen groot in uitgebreide zelf gegraven gangenstelsels leven. Hun dieet bestaat voornamelijk uit grassen en andere kleine planten, waardoor ze soms voor boeren een ware plaag vormen. Aan de andere kant zijn vlakteviscacha’s voor sommige modeontwerpers juist gewild vanwege hun fraaie vacht.

8. Paca (Cuniculus paca) – 6 tot 12 kilogram

De paca is een groot knaagdier uit de tropische oerwouden van Zuid-Amerika. Het dier leeft vaak nabij water, met name kleine riviertjes, maar is naast een goede zwemmer ook een uitstekende klimmer. Paca’s eten vooral knollen, noten en fruit. In de buurt van cassave- of maïsvelden zorgen ze dan ook vaak voor overlast. Het zijn eigenlijk nachtdieren, die zich overdag in hun hol verstoppen.

7. Grote rietrat (Thryonomys swinderianus) – 10 tot 12 kilogram

Met een maximaal gewicht van minstens twaalf kilo is de grote rietrat het op zes na grootste knaagdier ter wereld. Ondanks de Nederlandse naam behoren ze overigens niet tot de zogenaamde “echte ratten”, het geslacht Rattus. Grote rietratten komen voor in heel sub-Saharisch Afrika. Met hun opvallend grote tanden kunnen ze het vaak taaie riet verwerken. In sommige landen, met name Ghana, worden ze overigens als delicatesse beschouwd en om die reden zelfs speciaal gefokt.

6. Grijze marmot (Marmota caligata) – 7 tot 13 kilogram

De grijze marmot is het grootste knaagdier uit de familie van grondeekhoorns. Ze komen voor in de berggebieden in het westen van de Verenigde Staten, tot en met Alaska, en leven soms zelfs boven de boomgrens. Het kan ’s winters dus behoorlijk afkoelen in hun natuurlijke habitat. Om die periode te overleven gaan ze meer dan een halfjaar in winterslaap: zeven tot acht maanden. Zoals dat dan typisch gaat doen ze hun hoge notering in deze top 10 van grootste knaagdieren ter wereld pas echt eer aan vlak voordat ze in winterslaap gaan. Als ze er dan weer uitkomen zijn ze soms meer dan de helft van hun lichaamsgewicht kwijt. In de korte zomer eten ze dat er dan weer aan met een dieet van bladeren, bloemetjes en knolletjes.

5. Pacarana (Dinomys branickii) – 10 tot 15 kilogram

De pacarana (ook wel geschreven met een k, pakarana) is één van de grootste knaagdieren ter wereld, maar er is niet veel over bekend. Ze komen voor in en rond het Amazonebekken, maar de populatie is klein en bovendien zijn ze erg schuw. Omdat hij nogal veel weg heeft van de (niet verwante) paca (#8), noemt de lokale bevolking het dier pacarama: valse paca. Pacarana’s bewegen zich erg traag en zijn ook in andere zaken nogal sloom. Zo is de draagtijd van pacarana’s gemiddeld even lang als die van de mens, ondanks het toch wel aanzienlijke verschil in grootte. Overigens is de pacarana nauw verwant aan de inmiddels uitgestorven soort Josephoartigasia monesi. Met een lengte van meer dan drie meter en een gewicht van meer dan duizend kilo is dat het grootste knaagdier dat ooit heeft geleefd.

4. Oerzon (Erethizon dorsatum) – 8 tot 18 kilogram

De oerzon, wellicht beter bekend als het Noord-Amerikaans boomstekelvarken, is het op één na grootste knaagdier van Noord-Amerika. Enkel de Canadese bever (#2) is groter. Het zijn curieuze dieren, die bijvoorbeeld ondanks hun gewicht uitstekende klimmers zijn. Toch vallen ze ook regelmatig uit de boom. Ze eten namelijk vooral bast en blaadjes, en hoe jonger, hoe lekkerder. Het uiterste uiteinde van takken is dus vaak het meest aantrekkelijk, en men kan zich voorstellen dat die vaak niet bestand zijn tegen een gewicht van bijna twintig kilo. Dientengevolge spietsen ze zich vaak op hun eigen stekels. Maar door een uitzonderlijk sprongetje van de evolutie is dat niet erg. De oerzon heeft namelijk van nature antibiotica in zijn huid, en is zodoende erg goed beschermd tegen infecties door dergelijke zelfverwondingen.

3. Gewoon stekelvarken (Hystrix cristata) – 11 tot 25 kilogram

Het gewoon stekelvarken is ondanks de overeenkomstigheden geen familie van de oerzon (#4), en dientengevolge hebben we beide opgenomen in deze top 10. Het dier komt voor in sommige delen van Italië (vooral Sicilië) en Noord-Afrika, en is daarmee het op één na grootste knaagdier van Europa en Afrika (zie verder bij #2). Met een lengte tot ruim 80 centimeter, een gewicht tot 25 kilogram en stekels van meer dan 30 centimeter kan het in potentie een erg gevaarlijk dier zijn. De stekels dienen gewoonlijk de passieve verdediging, maar bij extreme bedreiging hanteren deze anders zo vredige, grotendeels herbivore dieren het credo ‘de aanval is de beste verdediging’. Ze stormen dan op de aanvaller af en proberen hem aan hun stekels te rijgen. Er zouden daarbij leeuwen, luipaarden en zelfs mensen zijn overleden.

2. Canadese bever (Castor canadensis) – 16 tot 45 kilogram

In Nederland en de rest van Europa hebben we ‘de’ bever (C. fiber), die met een gewicht tot 40 kilogram het grootste knaagdier van ons continent is, zelfs nog groter dan het gewoon stekelvarken (#3). In Amerika moet alles echter net iets groter, en dus is het grootste knaagdier in de beverfamilie niet de Europese, maar de Canadese of Noord-Amerikaanse bever. Met een gewicht tot meer dan 45 kilo zijn het van zichzelf al indrukwekkende dieren, maar hun bouwwerken zijn vaak nog imposanter. De dammen die ze bouwen zijn bedoeld om een waterplas te creëren die diep genoeg is om niet geheel te bevriezen ’s winters, zodat hun burchten toegankelijk blijven. In 2007 werd de grootste beverdam tot nog toe ontdekt. Met een lengte van 850 meter kun je hem zelfs vanuit de ruimte nog zien, op satellietbeelden.

1. Capibara (Hydrochoerus hydrochaeris) – 35 tot 65 kilogram

Het grootste knaagdier ter wereld is de capibara (soms geschreven als capybara), ook wel het waterzwijn genoemd. Op zichzelf ziet het dier er wellicht niet bijzonder indrukwekkend uit, maar ze kunnen evenwel bijna anderhalve meter lang en ruim een halve meter hoog worden. Daarbij woog de grootste capibara die ooit is gevangen bijna 100 kilo. Capibara’s leven in en rond water en komen voor in het grootste gedeelte van Zuid-Amerika. Hun dieet bestaat vooral uit grassen en waterplanten. In het wild leven ze in groepen van twintig tot honderd individuen. Er heerst een strikte hiërarchie. De leider is meestal in één oogopslag te herkennen, want dat is vaak (veruit) het grootste mannetje. Wie nieuwsgierig is naar hoe capibara’s er in het echt uitzien kan in Nederland naar verscheidene dierentuinen; onder meer Artis heeft een hele kudde van ’s werelds grootste knaagdieren, Dierenpark Emmen heeft ze en ook in Safaripark Beekse Bergen kun je ze zien.