Slimste dieren: top 10 meest intelligente dieren

Intelligentie is zeer breed te definiëren, maar beslaat onder meer het vermogen zelfstandig te kunnen leren, problemen op te lossen, gebruik te maken van gereedschappen, een goed geheugen en taalvaardigheden. Geloof het of niet, maar de dieren in deze top 10 scoren relatief uitstekend op één of meer van deze aspecten, zoals gebleken uit uitgebreid wetenschappelijk onderzoek. In deze top 10 van slimste dieren ter wereld zullen we dan ook, waar mogelijk, de specifieke vaardigheden van ieder dier belichten.

10. Rat

De rat staat bij ons niet zo goed bekend, maar dat komt waarschijnlijk toch ook vooral door zijn intelligentie. Ratten zijn in staat zelfs de kleinste gaatjes te benutten om voedsel te vinden en zijn daarin ook nog eens zeer vindingrijk. Vervelend als ze in je keuken lopen, maar talrijke laboratoriumonderzoeken hebben uitgewezen dat het op negen na slimste dier ter wereld uit bijna iedere situatie kan ontsnappen. De rat heeft dan ook niet voor niets ieder continent behalve Antarctica gekoloniseerd. Bijvoorbeeld door in vroeger tijden, heel gewiekst, als verstekeling met ontdekkingsreizigers mee te gaan.

9. Octopus

Dit weekdier is één van de slimste dieren in de zee. Het dier is nog niet zo best begrepen door wetenschappers, vooral omdat het zich vaak ophoudt in de diepere en meer onbegaanbare regio’s van de oceaan. Wat echter onder meer al wel ontdekt is: octopussen kunnen zich door een doolhof worstelen, spelen met elkaar, zijn zeer vindingrijk bij het oplossen van problemen en hebben een indrukwekkend kortetermijngeheugen. Daarmee onderscheiden ze zich van andere weekdieren. Soortgenoten als slakken en schelpdieren staan namelijk niet bekend om hun intellect. Maar die hebben dan ook niet een stuk of acht armen te coördineren, zoals de op acht na meest intelligente dieren dat wel moeten kunnen doen.

8. Duif

Duiven worden net als ratten meestal gezien als een plaag, helemaal in stedelijke omgevingen. Maar hoe sloom de veelvraten ook lijken, dat is slechts uiterlijke schijn. Denk dan niet enkel aan postduiven, maar duiven zijn bijvoorbeeld ook het lijdend voorwerp van talloze wetenschappelijke experimenten geweest. Daaruit bleek onder meer dat duiven zichzelf in een spiegel herkennen, een hele serie commando’s kunnen leren en de kleinste verschillen tussen twee objecten kunnen onderscheiden. Bovendien hebben ze een dusdanig geheugen dat ze jaren later nog series van honderden afbeeldingen kunnen herkennen. Daarom kunnen we duiven beschouwen als één van de intelligentste dieren op aarde.

7. Eekhoorn

Eekhoorns staan natuurlijk bekend om het opbergen van eikels en ander voedsel. Dat illustreert direct waarom deze dieren in deze top 10 staan. In totaal slaat de gemiddelde eekhoorn namelijk duizenden stukjes voedsel op verschillende plaatsen in het bos op gedurende een jaar. Vele daarvan worden pas maanden later weer opgegraven. Zelfs als de eekhoorn niet 100% accuraat is, geeft dat aan hoe indrukwekkend hun geheugen is. Daarnaast vertonen deze zeer intelligente dieren vele andere kunsten. In stedelijke omgevingen gedragen ze zich bijna net zo vindingrijk als ratten. Ook zijn er eekhoorns gezien die net doen alsof ze ergens voedsel opslaan om eventuele kapers op de kust om de tuin te leiden. Allemaal tekenen die de meeste onderzoekers doen vermoeden dat ook eekhoorns hun plaats in deze top 10 van slimste dieren ter wereld hebben verdiend.

6. Varken

Varkens hebben een reputatie voor vraatzucht en smerigheid. Dat lijkt echter niet erg terecht te zijn. Het rollen in de modder is tegen parasieten, en de vraatzucht getuigt juist van hun vermogen om overal en altijd voedsel te vinden. Ze kunnen zich dus erg goed aanpassen. Verder zijn varkens erg sociaal en minstens net zo goed te trainen als honden. Om die reden schijnen sommige soorten in de Verenigde Staten zelfs als huisdier te worden gehouden. Dat is opmerkelijk, want zelfs al zou een varken het slimste dier ter wereld zijn: de VS staan niet bekend om hun grote waardering voor het innerlijk boven het uiterlijk…

5. Kraai

Kraaien en andere kraaiachtigen staan bekend als zeer intelligente dieren, volgens sommigen zelfs meer nog dan primaten (zie onder). Hun prestaties liegen er dan ook niet om. Wie weleens autorijdt, ziet vaak kraaien en kauwen bijna onder de auto komen. Dat is echter niet omdat ze niet in de gaten hebben dat er auto’s rijden, maar juist omdat ze dat wél in de gaten hebben. Een bekend trucje is namelijk om noten op straat te leggen en die door autobanden te laten kraken. Verder hebben ze een uitgebreide communicatie ontwikkeld die zelfs dialecten onderscheid, spelen ze met elkaar en vissen ze met stukjes broodkruim als aas. Er zijn ook tal van filmpjes beschikbaar waarin wetenschappers hun gebruik van gereedschappen belichten, zoals dat hieronder. Het is vooral erg grappig om deze op vier na slimste dieren ter wereld aan het werk te zien, want hun acties getuigen vooral van een soort praktische boerenslimheid die je niet snel met dieren zou associëren.

4. Olifant

Eén van de bekendste olifanten heet Dombo. Die associatie is echter onterecht, zoals overigens ook al uit de gelijknamige tekenfilm bleek. En hoewel Dombo verzonnen was, is bijvoorbeeld het spreekwoord “Een geheugen als een olifant hebben” dat niet. Olifanten hebben namelijk daadwerkelijk een uitstekend geheugen. Daarnaast gebruiken deze zeer intelligente dieren net als kraaien gereedschappen, en kunnen ze in gevangenschap menselijke commando’s opvolgen. Bovendien zijn ze zeer sociaal en tonen ze een zeker empathisch vermogen, dat vaak als belangrijke indicator van hogere intelligentie wordt gezien.

3. Orang-oetan

Deze mensapen worden als één van de meest intelligente dieren na de mens gezien. Ze maken uitgebreid gebruik van gereedschappen, zijn zeer sociaal en hebben een uitgebreide communicatie ontwikkeld. Bovendien lijken er tussen de verschillende populaties zelfs culturele verschillen te zijn in de sociale structuur, wat wijst op een uitgebreid en ingewikkeld sociaal leven.

2. Dolfijn

Dolfijnen zijn zeer populair bij attractieparken. Er zijn zelfs speciale dolfinaria, zoals in Harderwijk. Dolfijnen zijn extreem sociale dieren. Ze worden in het wild vaak gezien tijdens het doen van spelletjes en dergelijke. Ook hebben ze een taal onderling, laten ze zich niet in de war brengen door spiegels en kunnen ze enorm veel aanleren van hun trainers in gevangenschap, hetgeen ook voor een belangrijk deel hun populariteit verklaart. En ook dolfijnen maken gebruik van gereedschappen. Waar de octopus één van de intelligentste dieren in de zee kan worden genoemd, lijdt het eigenlijk geen twijfel dat de dolfijn hét slimste dier in de zee is.

1. Chimpansee

Het meest intelligente dier in deze lijst is nog een mensaap. Chimpansees zijn al lang een geliefd studieobject van biologen. Ze gebruiken gereedschappen en maken deze ook nog eens zelf, jagen gezamenlijk en zijn in staat complexe problemen op te lossen. De intelligentste dieren ter wereld kunnen niet praten, maar zijn wel in staat gebarentaal aan te leren, deze grammaticaal correct toe te passen en er mee met mensen te communiceren. Zo mogelijk nog opmerkelijker is de gave om objecten met symbolen te vervangen, en middels deze symbolen een complex idee over te brengen. Het is, kortom, een welverdiende eerste plaats voor de chimpansee in deze top 10 van slimste dieren ter wereld.